Του Κίμωνα Λογοθέτη
Μάχη με το καθημερινό πρόβλημα των μετακινήσεων δίνει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, επιδιώκοντας κάτι που σε μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο: να κινούνται τα αστικά λεωφορεία στην Αττική με σταθερή, υψηλή μέση ταχύτητα. Για να το πετύχει αυτό, η κυβέρνηση παρουσιάζει ένα από τα πιο φιλόδοξα και πρακτικά σχέδια των τελευταίων ετών: την τοποθέτηση 600 νέων καμερών πάνω στα λεωφορεία του στόλου του ΟΑΣΑ, με στόχο να παραμείνουν ανοιχτές και καθαρές οι λεωφορειολωρίδες.
Πρόκειται για μια παρέμβαση που μπορεί να αποδειχθεί καταλυτική. Γιατί μόνο αν τα λεωφορεία κινούνται γρήγορα και ανεμπόδιστα, μπορούν να γίνουν πραγματικά ελκυστικά στο επιβατικό κοινό. Κάθε λεπτό που κερδίζεται στη διαδρομή, κάθε στάση που εξυπηρετείται χωρίς καθυστέρηση, ενισχύει τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, μειώνει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τελικά συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πρωτεύουσα.
Η πραγματικότητα όμως παραμένει δύσκολη. Παρά το γεγονός ότι ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας έχει αυστηροποιηθεί, πολλοί οδηγοί εξακολουθούν να αγνοούν τις ειδικές λωρίδες των λεωφορείων. Κάποιοι κινούνται παράνομα πάνω σε αυτές, εμποδίζοντας τα λεωφορεία. Άλλοι ακόμη πιο προκλητικά τις χρησιμοποιούν ως χώρο στάθμευσης. Το αποτέλεσμα είναι η καθημερινή υποβάθμιση της λειτουργίας του δικτύου, καθυστερήσεις, συμφόρηση και εκνευρισμός για χιλιάδες επιβάτες που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις δρόμων στο κέντρο της Αθήνας που έχουν μετατραπεί σε άτυπα πάρκινγκ. Στην Ιπποκράτους και στη Χαριλάου Τρικούπη, οι λεωφορειολωρίδες συχνά γεμίζουν με σταθμευμένα οχήματα, προκαλώντας ασφυξία στη διέλευση των λεωφορείων. Το ίδιο παρατηρείται στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου παρά την αυξημένη κίνηση και τον κεντρικό χαρακτήρα του δρόμου, αρκετοί οδηγοί εξακολουθούν να σταθμεύουν αδιάφορα στην ειδική λωρίδα.
Με τον νέο ΚΟΚ, τα πράγματα έχουν αλλάξει ουσιαστικά. Πλέον δεν μιλάμε απλώς για «παράνομη στάθμευση», μια παράβαση που πολλοί θεωρούσαν ελαφριά. Μιλάμε για παρακώλυση συγκοινωνίας, που αντιμετωπίζεται ως σοβαρό αδίκημα. Το πρόστιμο μπορεί να φτάσει τα 150 ευρώ, αλλά το πραγματικό βάρος πέφτει στην κύρωση της αφαίρεσης άδειας οδήγησης για έναν ολόκληρο μήνα. Είναι μια ποινή που ανατρέπει την καθημερινότητα κάθε οδηγού, και γι’ αυτό έχει σκοπό να λειτουργήσει αποτρεπτικά.
Κι όμως, παρά την αυστηρότητα της νομοθεσίας, κάποιοι συνεχίζουν να αδιαφορούν. Η Τροχαία και η Δημοτική Αστυνομία δίνουν κυριολεκτικά καθημερινή μάχη για να κρατήσουν τις λωρίδες ανοιχτές, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελεί μόνιμη λύση. Η τεχνολογία έρχεται πλέον να καλύψει το κενό: οι 600 κάμερες πάνω στα λεωφορεία θα λειτουργούν ως συνεχής «κινητή επιτήρηση». Κάθε παράνομη στάθμευση, κάθε παραβίαση, κάθε όχημα που εμποδίζει την κυκλοφορία θα καταγράφεται αυτόματα, θα αποστέλλεται στο σύστημα διαχείρισης παραβάσεων και θα επιφέρει τις προβλεπόμενες κυρώσεις χωρίς δυνατότητα παρέμβασης.
Το μεγάλο στοίχημα δεν είναι μόνο να καθαρίσουν οι λεωφορειολωρίδες για λίγες εβδομάδες. Είναι να παραμείνουν ανοιχτές. Να αλλάξει η νοοτροπία των οδηγών. Να γίνει ξεκάθαρο ότι οι λωρίδες αυτές δεν είναι «χώρος για λίγο», ούτε «πέντε λεπτά μέχρι να τελειώσω τη δουλειά μου». Είναι ζωτικός διάδρομος κίνησης για χιλιάδες επιβάτες, εργαζομένους, μαθητές, ηλικιωμένους. Η κατάχρησή τους δεν είναι μικροπαράβαση είναι παρακώλυση κοινωνικής λειτουργίας.
Η μάχη για τις λεωφορειολωρίδες είναι το επόμενο μεγάλο τεστ στην εφαρμογή του νέου ΚΟΚ. Αν οι λωρίδες αυτές μείνουν ανοιχτές, τότε τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα βελτιωθούν ουσιαστικά, η κυκλοφορία στην Αθήνα θα αποφορτιστεί και το κέντρο της πόλης θα λειτουργήσει πιο ανθρώπινα. Είναι η στιγμή να καταλάβουμε ότι οι κανόνες των δρόμων δεν εφαρμόζονται για να μας δυσκολέψουν, αλλά για να εξυπηρετήσουν όλους μας.
