Από τη Δρ. Δάφνη Γρηγοριάδη
Σημαντική πρόοδο στην πιστοληπτική της αξιολόγηση σημείωσε φέτος Η Ελλάδα, φέρνοντας τη χώρα πιο κοντά στις κορυφαίες βαθμολογίες της Ευρωζώνης. Οι τελευταίες αναβαθμίσεις από τους διεθνείς οίκους ολοκληρώνουν μια σειρά θετικών εξελίξεων που μειώνουν αισθητά τη διαφορά με άλλες ευρωπαϊκές οικονομίες και αναδεικνύουν τη σταθερότητα της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία χρόνια.
Οι αναβαθμίσεις των Fitch, S&P, Moody’s, DBRS και Scope δεν είναι απλώς τεχνικές κινήσεις. Αποτελούν επιβεβαίωση ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος αν και παραμένει υπέρογκο ακολουθεί πορεία αποκλιμάκωσης ταχύτερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ η οικονομία δείχνει ανθεκτικότητα απέναντι στις διεθνείς αναταράξεις. Η αναβάθμιση των τελευταίων ετών, δεν είναι σύνηθες φαινόμενο για χώρα που πριν μια δεκαετία αντιμετώπιζε κίνδυνο εξόδου από το ευρώ.
Η δημοσιονομική εικόνα αλλάζει
Η γρήγορη αποκλιμάκωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ αποτελεί τον πυρήνα της αλλαγής. Η Ελλάδα από το 2019 εφαρμόζει συνεπή δημοσιονομική στρατηγική, συνδυάζοντας ισχυρή ανάπτυξη με ελεγχόμενα ελλείμματα. Ακόμη και στις περιόδους εξωγενών κρίσεων πανδημία, ακριβή ενέργεια, υψηλός πληθωρισμός, η ελληνική οικονομία δεν εκτροχιάστηκε, αλλά συνέχισε να αναπτύσσεται με ρυθμούς σχεδόν διπλάσιους του μέσου όρου της Ευρωζώνης. Μάλιστα για του χρόνου προβλέπεται ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ 2,4 % ενώ στην υπόλοιπη ευρωζώνη προβλέπεται 1,2 %.
Οι προβλέψεις που φέρνουν το χρέος να υποχωρεί κοντά στο 120% του ΑΕΠ έως το 2029, ή και νωρίτερα σύμφωνα με την κυβέρνηση, δημιουργούν ισχυρό σήμα αξιοπιστίας. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα παρουσιάζει σταθερή αποκλιμάκωση, την ώρα που οικονομίες όπως η Ιταλία δυσκολεύονται να περιορίσουν το χρέος τους, παρά το μεγάλο μέγεθός τους και τη μεγαλύτερη θεσμική τους ωριμότητα. Αν οι προβλέψεις επαληθευτούν, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια είναι πολύ πιθανό η χώρα να κατακτήσει την κατηγορία «Α», δηλαδή την υψηλή βαθμίδα που διαθέτουν οι περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης.
Τι σημαίνει πρακτικά η αναβάθμιση
Η βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας έχει άμεση επίδραση στην πραγματική οικονομία.
Φθηνότερος δανεισμός για το Δημόσιο
Η απόδοση του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου βρίσκεται πλέον χαμηλότερα από της Γαλλίας και της Ιταλίας μια πραγματικότητα που μέχρι πριν λίγα χρόνια θα φάνταζε αδιανόητη. Αυτό σημαίνει μικρότερο κόστος εξυπηρέτησης χρέους και μεγαλύτερη δημοσιονομική ευελιξία για τη χρηματοδότηση επενδύσεων.
Βελτίωση των χρηματοδοτικών όρων για επιχειρήσεις και τράπεζες
Οι αναβαθμίσεις λειτουργούν ως «εγγύηση» για την ελληνική οικονομία στο σύνολό της. Οι επιχειρήσεις αποκτούν πρόσβαση σε φθηνότερα κεφάλαια, ενώ το τραπεζικό σύστημα ενισχύεται, καθώς μειώνεται ο κίνδυνος χώρας. Το γεγονός ότι το country risk έχει συμπιεστεί σε επίπεδα κεντρικών ευρωπαϊκών οικονομιών αποτελεί ισχυρό πλεονέκτημα για επενδύσεις.
Ενίσχυση εμπιστοσύνης και προσέλκυση μακροπρόθεσμων επενδύσεων
Οι ξένοι επενδυτές αξιολογούν διαρκώς τη σταθερότητα και τη δημοσιονομική αξιοπιστία. Η αναβάθμιση σε επενδυτική βαθμίδα από όλους τους οίκους με προοπτική περαιτέρω ανόδου καθιστά την Ελλάδα ελκυστικό προορισμό για κεφάλαια που μέχρι τώρα την απέφευγαν.
Αγκάθι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί
Ένα από τα εμπόδια για την πλήρη αξιοποίηση των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της Ελλάδας προέρχεται από τις δεσμεύσεις προς την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με τα υπερπλεονάσματα. Παρά το γεγονός ότι η χώρα έχει καταφέρει να δημιουργήσει σημαντικά πλεονάσματα από τα αυξημένα φορολογικά έσοδα, μεγάλο μέρος αυτών των εσόδων δεν μπορεί να διοχετευθεί απευθείας στην ελληνική οικονομία. Αντίθετα, υποχρεωτικά κατευθύνονται σε αποπληρωμές του δημοσίου χρέους περιορίζοντας την ευελιξία του κράτους να ενισχύσει την πραγματική οικονομία. Αυτό δημιουργεί ένα σημαντικό πρόβλημα: αν τα υπερπλεονάσματα μπορούσαν να αξιοποιηθούν περισσότερο εσωτερικά, η χώρα θα μπορούσε να επιτύχει ταχύτερη ανάπτυξη, υψηλότερη απασχόληση και μεγαλύτερη αποδοτικότητα των δημοσίων εσόδων. Η τρέχουσα κατάσταση υπογραμμίζει την ανάγκη για διαπραγματεύσεις με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ώστε να επιτραπεί στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες με υπέρογκο δημόσιο χρέος να δοθεί μεγαλύτερος βαθμός αυτονομίας στη διαχείριση των πλεονασμάτων, ώστε αυτά να στηρίξουν με πιο άμεσο τρόπο την ανάπτυξη και τη χρηματοδότηση κρίσιμων επενδύσεων στην εγχώρια οικονομία.
