Η πολιτική και δημοσιογραφική σκηνή ξυπνά ξαφνικά σε μια σύγκρουση που μοιάζει με αναμέτρηση παλιών συμμάχων. Ο Αλέξης Τσίπρας, πρώην πρωθυπουργός και αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ, εξαπέλυσε νομική πίεση – μέσω του εκδοτικού οίκου Gutenberg – εναντίον της εφημερίδας Documento και του εκδότη της, Κώστα Βαξεβάνη. Η αιτία; Η πρόωρη δημοσίευση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Τσίπρα με τίτλο «Ιθάκη». Το εργαλείο της νομικής αυτής επίθεσης: ασφαλιστικά μέτρα που ζητούν την άμεση απομάκρυνση δημοσιεύσεων και την απαγόρευση διακίνησης αποσπασμάτων του βιβλίου έως την επίσημη κυκλοφορία.
Η κίνηση αυτή, που κατέστη «δεκτή» ως αίτηση προσωρινής διαταγής από το Πρωτοδικείο, σήμανε το πρώτο δημόσιο «χτύπημα» της σύγκρουσης. Ο Βαξεβάνης από την πλευρά του δεν άντεξε να μένει σιωπηλός: χαρακτήρισε την εξέλιξη ως προσπάθεια προληπτικής λογοκρισίας, επισημαίνοντας ότι “το πραγματικό διακύβευμα είναι η άσκηση λογοκρισίας” και προκάλεσε τον Τσίπρα λέγοντας πως «ξέρει καλά πού μένω ας στείλει να με συλλάβουν».
Η αντιπαράθεση δεν είναι απλώς νομική. Είναι μια σύγκρουση με πολιτικά και ηθικά διακυβεύματα. Ο εκδοτικός οίκος Gutenberg κατηγορεί τη Documento για πρόωρη δημοσίευση αποσπασμάτων, υποστηρίζοντας πως αυτά αποκτήθηκαν παράνομα μέσω υποκλοπής αρχείων. Ο Βαξεβάνης, από την πλευρά του, θεωρεί πως η υπόθεση εκτυλίσσεται ως “κυνήγι” κατά της εφημερίδας και της ελευθεροτυπίας, μια σύγκρουση που θυμίζει «εσωκομματικό» μαχαίρωμα ανάμεσα σε πρώην συμμάχους.
Στο επίκεντρο βρίσκεται το βιβλίο «Ιθάκη» του Αλέξη Τσίπρα. Η προδημοσίευση αποσπασμάτων του δημιούργησε κρίση: ο εκδοτικός οίκος ζήτησε την άμεση απομάκρυνση των αποσπασμάτων, την απαγόρευση της ψηφιακής διάχυσης και της εμπορίας τους πριν την επίσημη κυκλοφορία. Η Documento και ο Βαξεβάνης προσωπικά αντέδρασαν κατηγορώντας ότι η ενέργεια αυτή δεν αφορά μόνο το βιβλίο αλλά και την ευρύτερη δημοσιογραφική έρευνα και κριτική.
Για τον Τσίπρα, η επιλογή των ασφαλιστικών μέτρων μπορεί να θεωρηθεί ένας τρόπος να ελέγξει το περιεχόμενο της δημόσιας αφήγησης πριν αυτή αναπτυχθεί να ανακόψει εκ των προτέρων αποσπάσματα που θεωρεί μη ελεγχόμενα. Για το Documento, η αντίδραση του Βαξεβάνη εμφανίζει μια εσωτερική ρωγμή: κάποιοι ανέμεναν ότι η εφημερίδα θα έστεκε περισσότερο απέναντι σε τέτοιες διεκδικήσεις. Τώρα όμως, η νομική πίεση αποκαλύπτει πως η σύγκρουση δεν αφορά μόνο δύο πρόσωπα , αφορά το πώς γράφεται η πολιτική και πώς ελέγχονται οι δημοσιογραφικοί χώροι.
Η συζήτηση έγινε ευρύτερα πολιτική: ο Άκης Σκέρτσος σχολίασε πως «αυτοί που καθύβριζαν επί σχεδόν μία δεκαετία τον Κυριάκο Μητσοτάκη ως «ολετήρα» της χώρας, πλέον ανταλλάσσουν εξώδικα μεταξύ τους». Η εικόνα αυτή αποτυπώνει την αποσύνθεση συμμαχιών, την αντιστροφή ρόλων και την καθ᾽ έξιν «εσωτερική βία» της πολιτικής.
Η ροή των γεγονότων έχει ως εξής: πρώτα η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, έπειτα η αποδοχή της προσωρινής διαταγής, και τώρα η τριβή των αντιπάλων μέσω ανακοινώσεων, δημοσιευμάτων και αντιδημοσιεύσεων. Ο Βαξεβάνης επιμένει ότι η δημοσιογραφία δεν θα φιμωθεί. Ο Τσίπρας μέσω του Gutenberg επιμένει στο δικαίωμα της κυκλοφορίας, της διακίνησης και του ελέγχου του έργου του.
Η «μάχη» παίρνει μορφή συμβολικού μέρους: δεν είναι μόνο βιβλιογραφική αντιπαράθεση, αλλά μάχη ιδεών, εξουσίας και ελέγχου της αφήγησης. Οι περισσότεροι σχολιαστές τη χαρακτηρίζουν ως «συντροφικά μαχαιρώματα»: πρώην σύμμαχοι που σήμερα τοποθετούνται στο διπλανό στρατόπεδο, με εξώδικα, ασφαλιστικά μέτρα και δημόσιες προκλήσεις.
Τι θα σημαίνει τελικά; Αν το δικαστήριο αποφασίσει υπέρ του εκδοτικού οίκου, θα θεωρηθεί σημαντικό βήμα για την επιχειρούμενη επιβολή προληπτικής λογοκρισίας. Αν αντίθετα επιμείνει η Documento και ο Βαξεβάνης, η δημοσιογραφική κοινότητα θα έχει μια νέα υπόθεση οριακής σύγκρουσης μεταξύ εξουσίας και Τύπου.
Σε κάθε περίπτωση, η κόντρα Τσίπρα-Βαξεβάνη δεν είναι απλώς μια «διαμάχη βιβλίου». Είναι καθρέφτης των εσωτερικών αναταράξεων στη δημοσιογραφία, στην πολιτική και στη σχέση τους. Και τη στιγμή που οι «σύμμαχοι» κάποτε γίνονται «αντίπαλοι», η δημοκρατία παρακολουθεί με ενδιαφέρον και ανησυχία.
