Δεκαοκτώ παιδιά σε έντεκα ελληνικές οικογένειες έχουν γεννηθεί με σπέρμα Δανού δότη, ο οποίος –χωρίς να το γνωρίζει– ήταν φορέας μιας σπάνιας γενετικής μετάλλαξης στο γονίδιο TP53, η οποία συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σύμφωνα με μεγάλη πανευρωπαϊκή δημοσιογραφική έρευνα, από δείγματα του ίδιου δότη έχουν προκύψει τουλάχιστον 197 παιδιά σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Για την Ελλάδα, η τελευταία χρήση του σπέρματός του καταγράφεται το 2017, όπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Με βάση το ελληνικό θεσμικό πλαίσιο, ένας δότης μπορεί να συμβάλει στη γέννηση παιδιών σε έως 12 οικογένειες. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου άνδρα, το όριο δεν παραβιάστηκε, καθώς τα 18 παιδιά στη χώρα μας προέρχονται από 11 οικογένειες.
Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής έχει ήδη ενημερώσει τις μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης, οι οποίες με τη σειρά τους επικοινωνούν με τις οικογένειες που χρησιμοποίησαν το γενετικό υλικό, ζητώντας περαιτέρω ιατρικό έλεγχο για τα παιδιά.
Η υπόθεση ήρθε στο φως μετά την αναγνώριση της μετάλλαξης TP53 σε τρία αδέλφια, τα οποία είχαν συλληφθεί μέσω εξωσωματικής σε ελληνικές κλινικές, χρησιμοποιώντας σπέρμα του ίδιου δότη. Ένα από αυτά τα παιδιά νοσεί από καρκίνο. Το 2023 εντοπίστηκε ακόμη ένα παιδί με την ίδια γενετική ανωμαλία.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Αρχής, η μετάλλαξη –έστω και σε μωσαϊκή μορφή– μπορεί να σχετίζεται με το Σύνδρομο Li-Fraumeni, μια κληρονομική κατάσταση που αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου σε νεαρή ηλικία. Για τον λόγο αυτό αποφασίστηκε:
- Ολική απαγόρευση μελλοντικής διάθεσης και χρήσης του σπέρματος του συγκεκριμένου δότη.
- Επικοινωνία με όλες τις οικογένειες που έχουν αποκτήσει παιδιά με το γενετικό υλικό του, ώστε να υποβληθούν τα τέκνα σε στοχευμένο μοριακό έλεγχο για τη συγκεκριμένη γενετική παραλλαγή.
- Συλλογή πληροφοριών για την υγεία των παιδιών και την πορεία των εγκυμοσυνών.
Η Αρχή επισημαίνει ότι ο δότης είχε περάσει όλους τους προβλεπόμενους ελέγχους στη χώρα προέλευσής του, όπου όμως δεν περιλαμβάνεται έλεγχος για αυτή τη σπάνια μορφή κληρονομικής μετάλλαξης.
