Στη σημερινή, εξαιρετικά ασταθή διεθνή σκηνή, οι γεωπολιτικές αναταράξεις και οι συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας δοκιμάζουν τις ισορροπίες ισχύος στην Ευρώπη και τον κόσμο. Για να κατανοήσουμε καλύτερα τις εξελίξεις, τη στρατηγική διάσταση του πολέμου στην Ουκρανία, τις σχέσεις ΝΑΤΟ–Ρωσίας, αλλά και την ασφάλεια της Ελλάδας στην περιοχή του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, μιλήσαμε με τον Αντιστράτηγο (ε.α.) Ιωάννη Μπαλτζώη.
Ο κ. Μπαλτζώης, πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ), διαθέτει πλούσια εμπειρία σε στρατιωτικές και διπλωματικές αποστολές, τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Υπηρέτησε σε θέσεις υψηλής ευθύνης σε Θράκη, Αιγαίο και στο εξωτερικό, μεταξύ άλλων ως Παρατηρητής της ΕΕ κατά τον πόλεμο της Βοσνίας, Αξκός Επιχειρήσεων της ECMM στη Βοσνία και Κροατία, Υπασπιστής του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλου και Ακόλουθος Άμυνας στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της 2ης Παλαιστινιακής Ιντιφάντα. Είναι απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων, της Ανώτατης Σχολής Πολέμου, της Σχολής Εθνικής Άμυνας, και των Σχολών Τακτικών Πληροφοριών των ΗΠΑ, ενώ διαθέτει Μεταπτυχιακό (M.Sc) στη Γεωπολιτική Ανάλυση από το ΕΚΠΑ.
Στη συζήτησή με την Κορίνα Τριανταφύλλου και τους Atticatimes, επικεντρώνεται σε κρίσιμα θέματα: τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις προοπτικές του, την κλιμάκωση ή τον πιθανό συμβιβασμό στις σχέσεις ΝΑΤΟ–Ρωσίας, την τουρκική στρατηγική έναντι της Ελλάδας, τις σύγχρονες προκλήσεις ασφαλείας στην περιοχή και την αναγκαιότητα ενίσχυσης της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας μας. Παρουσιάζει αναλυτικές και τεκμηριωμένες εκτιμήσεις για το τι σημαίνει η γεωπολιτική αναταραχή για την Ελλάδα και την Ευρώπη, καθώς και για τις στρατηγικές επιλογές που πρέπει να ληφθούν για την επιβίωση και την ασφάλεια του ελληνικού κράτους.
Πώς εκτιμάτε ότι θα εξελιχθεί ο πόλεμος στην Ουκρανία; Υπάρχει ρεαλιστικό σενάριο τερματισμού ή οδεύουμε σε έναν “παγωμένο πόλεμο” τύπου Κορέας, και τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα και την ευρωπαϊκή ασφάλεια;
Δυστυχώς ο πόλεμος στην Ουκρανία, παρά τις αρχικές προβλέψεις, συνεχίζει για περίπου τέσσερα χρόνια. Αρχικά το αρχικό σχέδιο Τραμπ των 28 σημείων, δημιούργησε ελπίδες ότι θα προχωρήσει, όπως έγινε με τον πόλεμο στην Γάζα. Όμως στην προκειμένη περίπτωση, στον πόλεμο στην Ουκρανία υφίστανται αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, που δεν το επιτρέπουν, χρησιμοποιώντας τον χρήσιμο χειραγωγήσιμο πρόεδρο Ζελένσκι προς την συνέχιση του πολέμου. Στην Ευρώπη το αποκληθέν «Κόμμα του Πολέμου», αποτελούμενο από Γερμανία, Η.Β., Γαλλία, Πολωνία, Βαλτικές χώρες κλπ θέλει την συνέχιση του πολέμου για τους εξής λόγους: Για συσπείρωση και εκφοβισμό των λαών των, για διάθεση τεραστίων κονδυλίων για την άμυνα χωρίς εσωτερικές αντιδράσεις, συνέχιση του αφηγήματος της επίθεσης της Ρωσίας στην Ευρώπη, που τους διασφαλίζει την πολιτική επιβίωση των ηγετών των και την επανάταξη της κατεστραμμένης οικονομίας των με την επαναδραστηριοποίηση των αμυντικών βιομηχανιών (λόγω «επικείμενου πολέμου») ιδίως των κυρίαρχων ευρωπαϊκών κρατών. Στις ΗΠΑ υπάρχουν δύο ισχυρές τάσεις, που η μια αντιμάχεται την άλλη. Η μια τάση υποστηρίζει την ανάγκη Αμερικανορωσικής συμφωνίας και ειρήνευσης, με την ανάγκη επίτευξης συνολικής συμφωνίας στην μορφή σφαιρών επιρροής ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ρωσία, με επικεφαλής τον αντιπρόεδρο Βανς. Η άλλη τάση που εκφράζει και το νεοσυντηρητικό deep state αλλά και τους δυτικούς ευρωπαίους παγκοσμιοποιητές εκφράστηκε ανοιχτά από τον ΥΠΕΞ Ρούμπιο ο οποίος υποστηρίζει ότι, η παραδοχή ήττας στην Ουκρανία θα σημάνει και την παραδοχή ήττας της συνολικής Δύσης, άρα και των ΗΠΑ, πράγμα που πρέπει να αποφευχθεί . Έτσι οι εξελίξεις δείχνουν μια δυσοίωνη προοπτική του πολέμου, με συνέχιση του, έως ότου η Ρωσία να καταλάβει το υπόλοιπο Ντονιέσκ και το ακόμη χειρότερο να προχωρήσει μέχρι την Οδησσό. Η λύση, ισχυρίζονται οι Ρώσοι, θα δοθεί επί του πεδίου με στρατιωτικά μέσα και όχι με διπλωματικά.
Εάν ο Ντόναλντ Τραμπ επανακαθορίσει τη στήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία, πώς πιστεύετε ότι θα μεταβληθούν οι ισορροπίες ΝΑΤΟ–Ρωσίας;
Θα αυξηθεί ο κίνδυνος ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού πολέμου ή θα οδηγήσει σε έναν αναγκαστικό συμβιβασμό;
Ήδη οι ισορροπίες ΝΑΤΟ-Ρωσίας είναι στο χειρότερο σημείο. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Mark Rutte, ενημέρωσε τους υπουργούς Εξωτερικών της Συμμαχίας για την απόφαση διάλυσης του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ρωσίας, όπως ανακοίνωσε ο Πολωνός ΥΠΕΞ Sikorski, σε συνέντευξη Τύπου . Αν ο πρόεδρος Τραμπ αλλάξει απόφαση (τώρα έχει σταματήσει κάθε υποστήριξη στην Ουκρανία) και συνεχίσει την πολιτική του προκατόχου του τότε οι εξελίξεις θα είναι δυσάρεστες. Εκτιμάται ότι η πολιτική αυτή θα μας οδηγήσει σε περαιτέρω κλιμάκωση και υπάρχει ο κίνδυνος ενός πυρηνικού πολέμου, καθόσον στο Στρατηγικό της Δόγμα η Ρωσία προβλέπει την χρήση πυρηνικών όπλων, αν απειληθεί η επικράτειά της. Εκτιμάται ότι ο Τραμπ δεν θα αλλάξει τις ειλημμένες αποφάσεις του, καθόσον στην Αλάσκα έχουν συζητηθεί και έχουν αποφασιστεί πολλά θέματα, όπως η συνεργασία σε πολλού τομείς, μετά το τέλος του πολέμου, όπως η συνεκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Αρκτικής και η χρήση του Βορείου Θαλασσίου Δρόμου της Αρκτικής με την απαραίτητη συνδρομή των ρωσικών παγοθραυστικών, που μόνο η Ρωσία διαθέτει σε τέτοιο βαθμό και δυνατοτήτων (πυρηνικά παγοθραυστικά). Δυστυχώς είτε μας αρέσει ή όχι, η Ρωσία έχει κερδίσει τον πόλεμο και η Δύση έχει χάσει. Η δε Ευρώπη, ξανά δυστυχώς, βρίσκεται σε αμηχανία και ανυποληψία, απούσα από τα διεθνή γεγονότα.
Η Μόσχα φαίνεται να ακολουθεί μια μακροπρόθεσμη στρατηγική φθοράς της Δύσης.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το πραγματικό “στρατηγικό τέλος” (end state) που επιδιώκει η Ρωσία;
Αρκείται σε εδαφικά κέρδη ή επιδιώκει ευρύτερη γεωπολιτική ανατροπή;
Ο πόλεμος φθοράς είναι το αποτέλεσμα που επεδίωκε η Δύση με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι στρατηγιστές των ΗΠΑ επεδίωκαν αυτόν τον πόλεμο, που άρχισε με τα γεγονότα στην Πλατεία Μειντάν του Κιέβου το 2014 και την παρουσία της κ. Βικτώριας Νούλαντ υφυπουργού εξωτερικών των ΗΠΑ, μεταξύ των διαδηλωτών, με σκοπό να εξασθενίσουν την Ρωσία, ώστε μετά να ασχοληθούν με τον μεγάλο και πραγματικό αντίπαλο και κίνδυνο που ενέχει η τρομερή οικονομική και στρατιωτική ανάπτυξη της Κίνας, που θα επιδιώξει να συμπεριλάβει στην κινεζική επικράτεια και την Ταιβάν. Το σχέδιο αυτό δεν πέτυχε, λόγω της ικανότητας της Ρωσίας να μεταβάλλει την οικονομία της σε πολεμική (κληρονομιά της σοβιετικής εποχής) και παρά την μοναδική υποστήριξη της Δύσης προς την Ουκρανία, πρωτοφανής στα παγκόσμια χρονικά, η Δύση δεν μπόρεσε να βοηθήσει την Ουκρανία. Έτσι η Δύση «ξέμεινε» από δυνατότητες στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, διαθέτοντας όλα τα αποθέματά της. Αντιθέτως η Ρωσία μπόρεσε να υποστηρίξει τα στρατεύματά της στρατιωτικά με όπλα, πυρομαχικά και το κυριότερο με ανθρώπινο δυναμικό, ενώ η Ουκρανία μειονεκτεί, ιδιαίτερα στο προσωπικό. Φαίνεται ότι η Ρωσία θέλει να φθάσει μέχρι την Οδησσό, την ρωσική πόλη λέει ο Πούτιν και να ανασυστήσει στην περιοχή ανατολικά του Δνείπερου, την Nova Rusiyia (Νέα Ρωσία) της Μεγ. Αικατερίνης, μια μεγάλη γεωπολιτική εξέλιξη.
Η Τουρκία προχωρά τα τελευταία χρόνια σε μια ολοένα και πιο αναθεωρητική, επιθετική πολιτική απέναντι στην Ελλάδα — από το casus belli μέχρι τις καθημερινές υπερπτήσεις και τις αμφισβητήσεις κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Πόσο ακόμη μπορούμε να μιλάμε για “διπλωματία” όταν η Άγκυρα επενδύει συστηματικά στη στρατιωτική πίεση; Μήπως η ελληνική στρατηγική κατευνασμού δεν λειτουργεί και ήρθε η ώρα για κάποια τακτική με πιο αποτρεπτική ισχύ;
Η πολιτική κατευνασμού της πατρίδος μας επί δεκαετίες τώρα έχει αποτύχει με την πολιτική κατευνασμού, η οποία ιστορικά έχει αποτύχει. Ο συνεχιζόμενος κατευνασμός, εκλαμβάνεται ως αδυναμία από την Τουρκία, η οποία επί εποχής «καθεστώτος Ερντογάν» έχει μεταβληθεί, λόγω των νέο-οθωμανικών του οραματισμών, σε μια επικίνδυνη, αναθεωρητική, επιθετική δύναμη, που όχι μόνο επιβουλεύεται αλλά το πράττει στην πράξη, των εθνικών και κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Με μια τακτική στρατιωτικού και διπλωματικού καταναγκασμού και ερμηνεύοντας το Διεθνές Δίκαιο «άλλα Τούρκα», παραβιάζοντάς το και βιάζοντάς το διαρκώς προσπαθεί να εξαναγκάσει την Ελλάδα σε υποχωρήσεις και παραχωρήσεις. Για την αντιμετώπιση της Τουρκίας απαιτείται ισχυρή αποτροπή, αποτελούμενη από: Πολιτική Βούληση, Στρατιωτική Ισχύς και ξεκάθαρες και αξιόπιστες Κόκκινες Γραμμές. Και για υλοποιηθεί η αποτροπή κατά τον Κλαούζεβιτς θα πρέπει να λειτουργεί η «Παράξενη Τριάδα»: Κυβέρνηση, Στρατός, Λαός ενωμένοι. Ναι επιτέλους ήλθε η ώρα.
Σε ένα διεθνές τοπίο όπου κυριαρχούν πόλεμοι δι’ αντιπροσώπων, υβριδικές απειλές, τεχνητή νοημοσύνη και drones, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι κορυφαίες προκλήσεις για την ελληνική άμυνα την επόμενη δεκαετία;
Και ποια είναι τα λάθη που πρέπει να αποφύγουμε στρατηγικά;
Η απάντηση έχει πολλές συνιστώσεις. Θα έλεγα συνοπτικά ότι οι κορυφαίες προκλήσεις έχουν σχέση με την νοοτροπία μας να αντιμετωπίσουμε τις προαναφερόμενες σύγχρονες απειλές. Εννοώ ότι με το δημογραφικό ζήτημα και το μεταναστευτικό η Ελλάδα δεν έχει προοπτική επιβίωσης. Μελέτες δείχνουν ότι το ελληνικό έθνος σβήνει σταδιακά σε μερικές δεκαετίες. Αν ο αριθμός γεννήσεων δεν ξεπεράσει για κάθε ζευγάρι το 2,1 παιδιά, τότε είμαστε καταδικασμένοι σε γήρανση, υποδούλωση και αφανισμό. Από την άλλη, νέες ομάδες μεταναστών μη συμβατών με τον πολιτισμό και την θρησκεία μας θα κυριαρχήσουν στον χώρο και κάποια στιγμή θα πάρουν τον απόλυτο έλεγχο. Επίσης σε ότι αφορά τις Ένοπλες Δυνάμεις μας θα πρέπει κάποια στιγμή να δούμε σοβαρά και υπεύθυνα το θέμα της στρατιωτικής θητείας, καθώς και το θέμα των στελεχών μας, που παραιτούνται, ή δεν επιλέγουν την στρατιωτική καριέρα. Αν δεν γίνουμε Ισραήλ, σε θέματα άμυνας και ασφάλειας, τότε οι εξελίξεις θα είναι τραγικές. Η θητεία θα πρέπει να γίνει τουλάχιστον 18 μήνες, να υπηρετούν άνδρες και γυναίκες (οι γυναίκες λιγότερο των ανδρών) και να στρατεύονται από την ηλικία των 18. Ήδη έχουμε πάνω από 45.000 φυγόστρατους, που έρχονται, αν έλθουν, σε μεγάλη ηλικία και υπηρετούν, αν υπηρετήσουν σε βοηθητικές ειδικότητες, επί 2-3 μήνες. Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό το ΕΛΙΣΜΕ έχει εκπονήσει μελέτη για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού και την έχει παραδώσει στο Υπουργείο Άμυνας. Και να αναφέρω δύο παραδείγματα, για το τι έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν τώρα κάποιες χώρες. Η Ιαπωνία σε πολλές περιοχές αρνούνται να θάβουν μουσουλμάνους, αλλά να καίγονται, αφού το 99% των Ιαπώνων αποτεφρώνονται, κάτι που οι μουσουλμάνοι αρνούνται και φεύγουν. Και δεύτερον, πρόσφατα απόφαση Δικαστηρίου στην Γερμανία, απαγόρευσε την χρήση μουσουλμανικής ενδυμασίες σε γυναίκες δικαστές, όπως Χιτζάμπ, Τσαντόρ, Αμπάγια κλπ. Εκτιμώ όλα τα παραπάνω αν δεν υλοποιηθούν είναι στρατηγικά λάθη. Σε ό,τι αφορά στο στρατιωτικό εξοπλισμό, γίνεται σοβαρή προσπάθεια να συμβαδίζουμε με τις νέες εξελίξεις και εκτιμώ ότι ανταποκρινόμαστε σε μεγάλο βαθμό, που συνεχώς αυξάνεται.
