Στη σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup, η οποία αρχίζει στις 16:00 ώρα Ελλάδας στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα αποφασίσουεν με μυστική ψηφοφορία ποιος θα διαδεχτεί τον Πασκάλ Ντόναχιου, ο οποίος παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά προκειμένου να αναλάβει θέση στην Παγκόσμια Τράπεζα. Σε αυτή τη διαδικασία ο Κυριάκος Πιερρακάκης και ο Βίνσεντ Βαν Πέτεγκεμ εκπροσωπούν δύο διαφορετικές κατευθύνσεις για το μέλλον της Ευρωομάδας, κάτι που υπερβαίνει τον απλό χαρακτήρα μιας τυπικής αλλαγής ηγεσίας.
Παρότι το Eurogroup δεν εμπλέκεται άμεσα στο θέμα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας, η συγκεκριμένη εκλογή μπορεί να λειτουργήσει ως πεδίο γεωπολιτικών ισορροπιών. Στο επίκεντρο βρίσκεται το ζήτημα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία έχουν πυροδοτήσει συζητήσεις για τη στάση του Βελγίου και τις ευρύτερες συνέπειες αυτής της στάσης.
Οι δύο υποψήφιοι ανήκουν στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, κάτι που μετατρέπει την αναμέτρηση σε εσωτερική υπόθεση της μεγαλύτερης πολιτικής οικογένειας της Ευρώπης. Η εκλογή θα αναδειχθεί μέσω απλής πλειοψηφίας έντεκα ψήφων από τους είκοσι υπουργούς της ευρωζώνης, με τη διαδικασία να διεξάγεται υπό συνθήκες πλήρους μυστικότητας σύμφωνα με το άρθρο 2 του 14ου Πρωτοκόλλου της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προβλέπει ότι «Οι Υπουργοί των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ εκλέγουν πρόεδρο για δυόμισι χρόνια, με την πλειοψηφία των εν λόγω κρατών μελών.»
Όπως ανέφερε άνθρωπος του Συμβουλίου που έχει παρακολουθήσει αντίστοιχες διαδικασίες, «Η διαδικασία μοιάζει με κονκλάβιο του Βατικανού στην επισημότητά της. Οι υπουργοί σηκώνονται ένας-ένας, διασχίζουν την αίθουσα συνεδριάσεων και ρίχνουν το ψηφοδέλτιό τους σε ένα κουτί σε μοναχική σιωπή». Δεν δημοσιοποιούνται ενδιάμεσα αποτελέσματα και ο νικητής αναμένεται να γίνει γνωστός μετά τις 17:30. Εφόσον δεν επιτευχθεί πλειοψηφία, η διαδικασία επαναλαμβάνεται και οι υποψήφιοι μπορούν να αποσυρθούν μεταξύ των γύρων.
Ο Βίνσεντ Βαν Πέτεγκεμ ξεκίνησε την προσπάθειά του με σημαντικό πλεονέκτημα, χάρη στην πολυετή εμπειρία του στην ευρωπαϊκή οικονομική διακυβέρνηση. Έχει διατελέσει υπουργός Οικονομικών του Βελγίου για περισσότερο από τέσσερα χρόνια, προεδρεύοντας του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ κατά τη βελγική προεδρία του 2024, και από τον Φεβρουάριο του 2025 είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Προϋπολογισμού. Στην επιστολή υποψηφιότητάς του υπογραμμίζει την ικανότητά του στο «να συμφιλιώνει διαφορετικές θέσεις και να επιτυγχάνει ισορροπημένες, εφαρμόσιμες συμφωνίες» ενώ δεσμεύεται να φέρει «την ίδια δέσμευση για την ενσωμάτωση και τη διαφάνεια στο Eurogroup». Η προσέγγισή του δίνει έμφαση στην τραπεζική ένωση και στη δημοσιονομική πειθαρχία, όμως η υποψηφιότητά του σκιάζεται από την αντίθεση του Βελγίου στο «δάνειο επανορθώσεων» της ΕΕ προς την Ουκρανία, το οποίο στηρίζεται σε παγωμένα ρωσικά κεφάλαια.
Από την άλλη πλευρά, ο Κυριάκος Πιερρακάκης προβάλλει μια διαφορετική αφήγηση. Η Ελλάδα, η οποία πριν από μια δεκαετία βρέθηκε αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο εξόδου από το ευρώ, διεκδικεί τώρα την προεδρία του βασικού οργάνου οικονομικής συντονισμού της ευρωζώνης. Ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, παρότι υπηρετεί στη θέση του από τον Μάρτιο 2025, έχει ήδη αποκτήσει ευρωπαϊκή αναγνώριση από τη θητεία του στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, όπου καθοδηγούσε τον μετασχηματισμό που οδήγησε στη δημιουργία του gov.gr και την ενσωμάτωση περισσότερων από 1500 ψηφιακών υπηρεσιών. Η τεχνοκρατική του κατάρτιση, με σπουδές στο MIT, στο Harvard Kennedy School και στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, τον έχουν αναδείξει σε πρόσωπο με ισχυρό προφίλ καινοτομίας, ενώ είναι πρόεδρος της Ομάδας Παγκόσμιας Στρατηγικής του ΟΟΣΑ από το 2021. Στόχοι του είναι η ολοκλήρωση της ένωσης κεφαλαιαγορών, η προώθηση του ψηφιακού ευρώ μέσα από τη λογική της «σταθερότητας, εμπιστοσύνης και στρατηγικής ανεξαρτησίας της Ευρώπης» και η ενίσχυση της οικονομικής σύγκλισης. Η θετική κάλυψη που έχει λάβει από γερμανικά μέσα όπως η Frankfurter Allgemeine Zeitung θεωρείται ενδεικτική πιθανής γερμανικής στήριξης.
Στην κατανομή των ψήφων το ΕΛΚ διαθέτει περίπου έξι ως επτά. Οι υπόλοιπες πολιτικές ομάδες, όπως οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες με έως επτά ψήφους ή οι κεντρώοι του Renew Europe, μπορούν να διαμορφώσουν την τελική εικόνα. Η εμπειρία δείχνει ότι οι μικρότερες χώρες συχνά παίζουν καθοριστικό ρόλο. Παράδειγμα αποτελεί η αναμέτρηση του 2020, όταν ο Πασκάλ Ντόναχιου επικράτησε της Νάντια Καλβίνιο με τη στήριξη μικρών κρατών.
Η διαδικασία αναδεικνύει και τις γνωστές διαιρέσεις Βορρά και Νότου αλλά και Ανατολής και Δύσης. Η ελληνική υποψηφιότητα φαίνεται πως στηρίζεται από την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Κύπρο, ενώ η Γαλλία και πιθανώς η Ιταλία θεωρούνται ευνοϊκά διακείμενες. Τα ανατολικοευρωπαϊκά κράτη, τα οποία έχουν εκφράσει δυσαρέσκεια για τη στάση του Βελγίου απέναντι στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, ενδέχεται να δουν στο πρόσωπο του Πιερρακάκη μια εναλλακτική επιλογή. Παράλληλα, χώρες του Βορρά που δίνουν βάρος στη δημοσιονομική αυστηρότητα ίσως προτιμήσουν τον Βαν Πέτεγκεμ. Το γεγονός ότι οι δύο υποψήφιοι ανήκουν στην ίδια πολιτική οικογένεια δημιουργεί ανάγκη για ευρύτερες συμμαχίες, ενώ δεν αποκλείεται η απόσυρση ενός εξ αυτών πριν από τον τελευταίο γύρο προκειμένου να επιτευχθεί ομοφωνία.
Με βάση τις συζητήσεις που διεξάγονται στις Βρυξέλλες μεταξύ δημοσιογράφων, διπλωματών και αναλυτών, το Eurogroup δεν αντιμετωπίζεται στην παρούσα συγκυρία ως πεδίο σύγκρουσης που θα μπορούσε να απειλήσει την ενότητα της Ένωσης. Ο Κ. Πιερρακάκης αναγνωρίζεται για τη δυναμική του παρουσία και τη διάθεσή του να προωθήσει καινοτόμες προσεγγίσεις, ενώ ο Βαν Πέτεγκεμ διαθέτει βαθιά γνώση της ευρωπαϊκής οικονομικής λειτουργίας. Το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας δεν αναμένεται να επηρεάσει μόνο την ηγεσία του Eurogroup αλλά και να δώσει έμφαση σε μηνύματα πολιτικής ισορροπίας, εμπιστοσύνης ή πίεσης που θα αποτιμηθούν μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
