Attica Times Editorial Team
Οι γιορτές επιστρέφουν κάθε χρόνο με την ίδια υπόσχεση. Φώτα στις πόλεις, στολισμένες πλατείες, ευχές που ανταλλάσσονται σχεδόν μηχανικά. Η αλλαγή του χρόνου υπόσχεται μια νέα αρχή. Κι όμως, για χιλιάδες ανθρώπους αυτή η περίοδος δεν είναι γιορτή. Είναι η στιγμή που η μοναξιά γίνεται πιο έντονη, πιο βαριά, πιο δύσκολη να αγνοηθεί.
Η μοναξιά δεν είναι πάντα η απουσία ανθρώπων. Είναι η απουσία σύνδεσης. Είναι να αλλάζει ο χρόνος και να μην έχεις σε ποιον να πεις καλή χρονιά. Είναι να κάθεσαι σε ένα σπίτι ήσυχο όχι από γαλήνη αλλά από έλλειψη φωνής. Είναι να βρίσκεσαι σε μια πόλη γεμάτη κόσμο και να νιώθεις αόρατος.
Στην Αττική, η μοναξιά έχει εξελιχθεί σε κοινωνικό φαινόμενο. Αφορά ηλικιωμένους που έμειναν μόνοι μετά από απώλειες, ανθρώπους που χώρισαν, νέους που εργάζονται αδιάκοπα χωρίς σταθερό κοινωνικό δίκτυο, μονογονεϊκές οικογένειες, ανθρώπους που μετακόμισαν σε μια μεγάλη πόλη χωρίς ποτέ να αποκτήσουν κοινότητα. Οι γιορτές λειτουργούν σαν μεγεθυντικός φακός. Εκεί που η καθημερινότητα καλύπτει τη σιωπή, τώρα την αποκαλύπτει.
«Τις γιορτές είναι πιο δύσκολα», λέει 72χρονη κάτοικος δυτικού δήμου της Αττικής. «Όχι γιατί δεν έχω φαγητό. Έχω. Αλλά γιατί δεν έχω με ποιον να το μοιραστώ».
Ένας άλλος άνθρωπος, 35 ετών εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα, περιγράφει κάτι εξίσου απλό και σκληρό. «Όλοι μιλάνε για restart την Πρωτοχρονιά. Εγώ απλώς θέλω κάποιον να μου πει είμαι εδώ».
Αυτές οι φωνές δεν είναι μεμονωμένες. Είναι η αθέατη πλευρά της κοινωνίας μας. Δεν φαίνεται στις εορταστικές εικόνες αλλά υπάρχει σε κάθε πολυκατοικία, σε κάθε γειτονιά, πίσω από κλειστές πόρτες.
Το ερώτημα λοιπόν είναι βαθιά ανθρώπινο. Πού βρίσκει παρηγοριά ο άνθρωπος σήμερα;
Τη βρίσκει στην ανθρώπινη παρουσία. Στη γειτονιά που δεν αδιαφορεί. Στο τηλεφώνημα που γίνεται χωρίς αφορμή. Στον καφέ που δεν έχει υποχρέωση. Σε χώρους όπου δεν χρειάζεται να εξηγήσεις γιατί είσαι μόνος. Σε ανθρώπους που δεν προσπαθούν να διορθώσουν τον πόνο αλλά να σταθούν δίπλα του.
Εδώ ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι καθοριστικός. Οι δήμοι είναι το πιο κοντινό επίπεδο εξουσίας στον πολίτη. Γνωρίζουν τις γειτονιές, τις απουσίες, τα κενά. Και τις γιορτές, όταν η μοναξιά γίνεται πιο έντονη, η ευθύνη τους δεν μπορεί να περιορίζεται στον στολισμό και στις εκδηλώσεις.
Σε αρκετούς δήμους της Αττικής, τις ημέρες των γιορτών, λειτουργούν ανοιχτές κοινωνικές δομές, κοινωνικά γεύματα, δράσεις για ανθρώπους που ζουν μόνοι. ΚΑΠΗ που μένουν ανοιχτά, πολιτιστικά κέντρα που μετατρέπονται σε χώρους συνάντησης, κοινωνικές υπηρεσίες που αναζητούν ενεργά ανθρώπους σε ανάγκη. Εθελοντές που δεν μοιράζουν μόνο τρόφιμα αλλά χρόνο και κουβέντα.
Σε κάποιες γειτονιές εθελοντικές ομάδες χτυπούν πόρτες ηλικιωμένων απλώς για μια καλημέρα. Σε άλλες, δήμοι οργανώνουν ανοιχτά τραπέζια χωρίς προσκλήσεις και ταμπέλες, όπου κανείς δεν ρωτά γιατί ήρθες μόνος. Μικρές πράξεις, μεγάλη σημασία. Γιατί η παρηγοριά δεν χρειάζεται σκηνικό. Χρειάζεται παρουσία.
Η Πρωτοχρονιά μιλά για νέα ξεκινήματα. Αλλά καμία αρχή δεν έχει νόημα αν κάποιος τη ζει μόνος. Η κοινωνία δεν κρίνεται από το πόσο δυνατά μετρά την αλλαγή του χρόνου αλλά από το πόσο αθόρυβα στέκεται δίπλα σε εκείνους που δυσκολεύονται.
Οι γιορτές θα τελειώσουν. Τα φώτα θα σβήσουν. Η καθημερινότητα θα επιστρέψει. Αυτό που θα μείνει είναι αν κοιτάξαμε δίπλα μας. Αν ανοίξαμε χώρο. Αν θυμηθήκαμε ότι η ανθρώπινη επαφή δεν είναι πολυτέλεια αλλά ανάγκη.
Γιατί τελικά το πιο ουσιαστικό δώρο των γιορτών δεν είναι αυτό που αγοράζεται.
Είναι το να μη μένει κανείς μόνος όταν ο χρόνος αλλάζει.
