Η ανάληψη της προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την Κύπρο τον Ιανουάριο βρίσκει Βρυξέλλες και ΝΑΤΟ σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής, καθώς η ευρωπαϊκή άμυνα βρίσκεται στο επίκεντρο και οι σχέσεις με την Τουρκία παραμένουν εκρηκτικές. Παρότι η Λευκωσία θεωρείται ουδέτερη χώρα, οι χρόνιες εντάσεις με την Άγκυρα προκαλούν έντονο προβληματισμό για το κατά πόσο μπορεί να επηρεαστεί η συνεργασία μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ.
Στους διπλωματικούς διαδρόμους κυριαρχεί ο φόβος ότι η Κύπρος, σε συντονισμό με την Ελλάδα, ενδέχεται να βάλει φρένο στην εμβάθυνση των αμυντικών σχέσεων της Ε.Ε. με την Τουρκία. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν ανησυχία ότι διμερείς διαφορές μπορεί να μεταφερθούν στο ευρωπαϊκό τραπέζι, σε μια συγκυρία όπου η Ρωσία θεωρείται η κυριότερη απειλή για την ασφάλεια της ηπείρου.
Το διακύβευμα είναι υψηλό. Η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει τεράστια ποσά στην ενίσχυση των αμυντικών της δυνατοτήτων, με αιχμή το πρόγραμμα SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ για κοινές προμήθειες εξοπλισμών. Η πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτά τα σχήματα αποτελεί σημείο σκληρής αντιπαράθεσης, όπως επισημαίνει και το Politico.
Η Κύπρος καλείται να διαχειριστεί έναν ρόλο εξαιρετικά απαιτητικό. Με πληθυσμό περίπου 1,3 εκατομμύρια και εμπειρία προεδρίας το 2012, βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με μια πολύ πιο περίπλοκη πραγματικότητα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μετατρέψει την άμυνα σε απόλυτη προτεραιότητα, ενώ η στενή συνεργασία με το ΝΑΤΟ θεωρείται πλέον αναπόφευκτη.
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δηλώνει ότι η Λευκωσία επιδιώκει να λειτουργήσει ως παράγοντας σταθερότητας. Έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας σταδιακής προσέγγισης με την Τουρκία, εφόσον ανοίξει ο δρόμος για τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα Partnership for Peace, που θεωρείται προθάλαμος για το ΝΑΤΟ.
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας, η Κύπρος θα κληθεί να διαχειριστεί κρίσιμες αποφάσεις για την ευρωπαϊκή άμυνα. Στο τραπέζι βρίσκονται τα εθνικά σχέδια εφαρμογής του SAFE, που απαιτούν έγκριση από το Συμβούλιο, καθώς και διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την απλοποίηση των κανόνων που διέπουν την αμυντική βιομηχανία.
Την ίδια ώρα, εντείνονται οι πιέσεις για στενότερη συνεργασία με την Τουρκία. Η Άγκυρα διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, ισχυρή αμυντική βιομηχανία και θεωρείται κρίσιμος παράγοντας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Παρ’ όλα αυτά, Ελλάδα και Κύπρος συνεχίζουν να μπλοκάρουν τη συμμετοχή της στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας.
Σε αντίποινα, η Τουρκία εμποδίζει το ΝΑΤΟ να διαμοιράζεται διαβαθμισμένες πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπονομεύοντας τη συνεργασία των δύο οργανισμών και εντείνοντας τον εκνευρισμό σε διπλωματικό επίπεδο.
Κυπριακές πηγές επισημαίνουν ότι η χώρα δεν βρίσκεται εκτός ΝΑΤΟ από πολιτική επιλογή, αλλά λόγω του τουρκικού βέτο, τονίζοντας ότι άμυνα, ασφάλεια και στήριξη της Ουκρανίας θα αποτελέσουν βασικούς άξονες της προεδρίας. Ωστόσο, διπλωμάτες του ΝΑΤΟ προειδοποιούν ότι ο αποκλεισμός της Τουρκίας από τα ευρωπαϊκά αμυντικά σχέδια μπορεί να αποδυναμώσει την ενότητα απέναντι στη ρωσική απειλή.
Στην Άγκυρα επικρατεί απαισιοδοξία, με αναλυτές να εκτιμούν ότι για έξι μήνες η σύγκλιση Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ θα παραμείνει «παγωμένη». Η κυπριακή προεδρία εξελίσσεται έτσι σε σκληρή δοκιμασία, όχι μόνο για τη Λευκωσία, αλλά και για τη συνοχή της ευρωπαϊκής άμυνας σε μια εποχή έντονων γεωπολιτικών ανατροπών.
