Της Μαριάννας Γεωργαντή
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη Τομ Μπάρακ ότι η Τουρκία βρίσκεται «πιο κοντά από ποτέ» στην απομάκρυνση των ρωσικών S-400 άνοιξαν ξανά το ενδεχόμενο επιστροφής της Άγκυρας στο πρόγραμμα F-35. Μια τέτοια εξέλιξη θα αναδιαμόρφωνε το ισοζύγιο ισχύος στο Αιγαίο, όμως ταυτόχρονα θα έφερνε την Τουρκία μπροστά σε ένα τεράστιο στρατηγικό δίλημμα: αν επιλέξει τον δρόμο της πλήρους ευθυγράμμισης με τις ΗΠΑ, πρέπει αναγκαστικά να απομακρυνθεί από τη ρωσική ενέργεια και τη στενή οικονομική σχέση με Μόσχα, Νέο Δελχί και Πεκίνο.
Και εκεί βρίσκεται το πραγματικό ρίσκο για την Άγκυρα. Η Τουρκία γνωρίζει ότι το οικονομικό κέντρο βάρους του 21ου αιώνα μετατοπίζεται προς την Ασία. Η Ρωσία παραμένει κύριος ενεργειακός της προμηθευτής, η Ινδία βασικός εμπορικός εταίρος, ενώ η Κίνα αποτελεί τον μεγαλύτερο επενδυτή στην ευρύτερη περιοχή. Αν η Άγκυρα κλείσει την «πόρτα» προς αυτές τις αγορές προκειμένου να ικανοποιήσει τις αμερικανικές απαιτήσεις, θα χάσει ένα τεράστιο μέρος της οικονομικής της ευελιξίας.
Αυτό σημαίνει ότι, ακόμη κι αν κερδίσει στρατιωτικά οφέλη. Για παράδειγμα, πρόσβαση στα F-35 και αποκατάσταση σχέσεων με το ΝΑΤΟ, το τίμημα μακροπρόθεσμα μπορεί να είναι βαρύ. Ουσιαστικά, ο Τραμπ, αν επιτύχει να αποσπάσει την Τουρκία από τη ρωσοασιατική οικονομική σφαίρα, θα έχει πετύχει μια μεγάλη γεωπολιτική νίκη για τις ΗΠΑ. Για την Τουρκία όμως, μια τέτοια στροφή σημαίνει απώλεια ανεξαρτησίας και αποδυνάμωση στην αγορά ενέργειας, στην οποία στηρίζει την ανάπτυξή της.
Για την Ελλάδα, η εικόνα είναι πιο σύνθετη αλλά και πιο θετική. Ναι, η απόκτηση F-35 από την Τουρκία θα μείωνε το ελληνικό τεχνολογικό πλεονέκτημα στον αέρα. Ωστόσο, η Αθήνα ήδη μετατρέπεται σε κρίσιμο ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης, με LNG, αγωγούς και νέες επενδύσεις που ενισχύουν τη γεωπολιτική της αξία. Παράλληλα, μια Τουρκία οικονομικά εξαρτημένη αποκλειστικά από τη Δύση και απομακρυσμένη από τη ρωσική ενέργεια θα είναι πιο ευάλωτη και πολύ λιγότερο ευέλικτη σε περιφερειακές πιέσεις.
Εν ολίγοις, η Τουρκία μπορεί να κερδίσει μαχητικά αλλά κινδυνεύει να χάσει τη στρατηγική της ισορροπία. Και σε αυτό το νέο τοπίο, η Ελλάδα ενισχύει τη θέση της.
