Της Κορίνας Τριανταφύλλου
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence – AI) δεν αποτελεί πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Είναι εδώ και επηρεάζει ήδη κάθε πτυχή της καθημερινότητάς μας. Από το κινητό μας τηλέφωνο έως την ιατρική διάγνωση και την αγορά εργασίας. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες τεχνολογικές επαναστάσεις στην ιστορία του ανθρώπου, με τεράστιες δυνατότητες αλλά και σοβαρές προκλήσεις.
Οι απαρχές της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η έννοια της Τεχνητής Νοημοσύνης εμφανίστηκε επίσημα τη δεκαετία του 1950. Ο μαθηματικός Άλαν Τιούρινγκ έθεσε το ερώτημα «Μπορούν οι μηχανές να σκεφτούν;», ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία συστημάτων που μιμούνται την ανθρώπινη σκέψη. Το 1956, σε ένα συνέδριο στο Dartmouth College, γεννήθηκε επίσημα ο όρος «Artificial Intelligence», με στόχο τη δημιουργία μηχανών ικανών να μαθαίνουν, να λογίζονται και να λαμβάνουν αποφάσεις.
Ποιος ήταν ο αρχικός σκοπός
Ο βασικός στόχος της ΤΝ ήταν η αυτοματοποίηση σύνθετων διαδικασιών και η ενίσχυση των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Οι επιστήμονες φιλοδοξούσαν να δημιουργήσουν «έξυπνες» μηχανές που θα βοηθούσαν στην επιστημονική έρευνα, την ιατρική, την άμυνα και τη βιομηχανία, μειώνοντας τον χρόνο και το ανθρώπινο λάθος.
Πού ωφελεί την κοινωνία
Σήμερα, η Τεχνητή Νοημοσύνη προσφέρει τεράστια οφέλη. Στην ιατρική, βοηθά στη διάγνωση ασθενειών, στην ανάλυση ιατρικών εικόνων, στην ανάπτυξη φαρμάκων και γενικότερα σε κάθε εργασιακό είδος. Στην εκπαίδευση, εξατομικεύει τη μάθηση. Στις μεταφορές, βελτιώνει την οδική ασφάλεια μέσω συστημάτων υποβοήθησης και αυτόνομης οδήγησης. Παράλληλα, συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη διαχείριση φυσικών πόρων.
Μία από τις πιο πρόσφατες εφαρμογές του AI, οι κάμερες στους δρόμους της Αθήνας, χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν την οδική ασφάλεια και τη διαχείριση της κυκλοφορίας. Χάρη σε ειδικούς αλγορίθμους, μπορούν να αναγνωρίζουν παραβάσεις όπως υπερβολική ταχύτητα, παραβίαση κόκκινου σηματοδότη ή χρήση κινητού από τον οδηγό, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση. Παράλληλα, βοηθούν τις αρχές να εντοπίζουν ατυχήματα σε πραγματικό χρόνο και να ρυθμίζουν καλύτερα τη ροή των οχημάτων. Ωστόσο, η χρήση τους δημιουργεί και ανησυχίες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και την ιδιωτικότητα των πολιτών, γι’ αυτό απαιτείται αυστηρό νομικό πλαίσιο και σωστός έλεγχος.
Σε έναν άλλο τομέα που συζητείται αρκετά είναι η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις εργασίες των πανεπιστημίων. Έχει τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα. Από τη μία πλευρά, μπορεί να βοηθήσει τους φοιτητές στην κατανόηση δύσκολων εννοιών, στη σωστή δομή μιας εργασίας και στη βελτίωση της γλώσσας και της ορθογραφίας. Από την άλλη, υπάρχει ο κίνδυνος της αντιγραφής και της μη αυθεντικής δουλειάς, όταν η ΤΝ χρησιμοποιείται για να παράγει ολόκληρες εργασίες χωρίς προσωπική συμβολή. Οι καθηγητές μπορούν να αντιληφθούν τη χρήση ΤΝ από ασυνέπειες στο ύφος γραφής, υπερβολικά «τέλειο» κείμενο, έλλειψη προσωπικών παραδειγμάτων ή όταν το επίπεδο της εργασίας δεν ταιριάζει με την προηγούμενη απόδοση του φοιτητή. Παρόλα αυτά, η ανίχνευση δεν είναι πάντα εύκολη, καθώς τα εργαλεία ΤΝ εξελίσσονται συνεχώς, γι’ αυτό και η σωστή, ηθική χρήση τους ως βοηθητικό εργαλείο θεωρείται η πιο ασφαλής και αποδεκτή προσέγγιση.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει την ικανότητα να παρέχει άμεσες πληροφορίες για οτιδήποτε ρωτήσει κανείς, κάτι που την κάνει χρήσιμη αλλά ταυτόχρονα και επικίνδυνη όταν χρησιμοποιείται σε προσωπικά ζητήματα ή ευαίσθητες καταστάσεις, όπως ψυχική υγεία και άγχος. Πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων και νέων, απευθύνονται στα AI chatbots για ερωτήσεις που αφορούν προσωπικές δυσκολίες, μοναξιά ή ακόμα και σκέψεις αυτοκτονίας, κάτι που έχει προκαλέσει ανησυχία σε ειδικούς και γονείς. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες του ChatGPT έχουν εκφράσει αυτοκτονικές τάσεις κατά τη χρήση της υπηρεσίας, γεγονός που ώθησε εταιρείες τεχνολογίας να ενισχύσουν τους μηχανισμούς ασφαλείας και τις οδηγίες για χρήστες με τέτοιου είδους ανάγκες.
Τα υπέρ της Τεχνητής Νοημοσύνης
Τα βασικά πλεονεκτήματα της ΤΝ είναι η ταχύτητα, η ακρίβεια και η δυνατότητα επεξεργασίας τεράστιων όγκων δεδομένων. Μπορεί να λειτουργεί αδιάκοπα, να μειώνει το κόστος παραγωγής, να εξοικονομεί χρόνο και να βελτιώνει την αποδοτικότητα σε πολλούς τομείς. Επιπλέον, προσφέρει λύσεις σε προβλήματα που ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες.
Τα κατά και οι κίνδυνοι
Ωστόσο, η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν είναι χωρίς κινδύνους. Η υπερβολική εξάρτηση από αυτήν μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια δεξιοτήτων. Υπάρχουν σοβαρά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, καθώς και κίνδυνος μεροληψίας στους αλγορίθμους. Επιπλέον, η χρήση της σε στρατιωτικές εφαρμογές εγείρει ηθικά ερωτήματα.
Πού χρησιμοποιείται σήμερα
Η ΤΝ χρησιμοποιείται ήδη σε μηχανές αναζήτησης, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ψηφιακούς βοηθούς, τραπεζικά συστήματα, διαφήμιση, βιομηχανία και κυβερνοασφάλεια. Αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονης ψηφιακής οικονομίας.
Το μέλλον της Τεχνητής Νοημοσύνης
Στο μέλλον, η ΤΝ αναμένεται να εξελιχθεί ακόμη περισσότερο, με εφαρμογές στην εξατομικευμένη ιατρική, την αυτόνομη εργασία, την εξερεύνηση του διαστήματος και την κλιματική πρόβλεψη. Παράλληλα, θα απαιτηθεί αυστηρό νομικό και ηθικό πλαίσιο για τη σωστή χρήση της.
Τεχνητή νοημοσύνη & ενδεχόμενοι κίνδυνοι
Υπάρχουν αρκετοί που εκφράζουν έντονες ανησυχίες για την Τεχνητή Νοημοσύνη, υποστηρίζοντας ότι η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή της μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Ένας βασικός φόβος είναι ότι η ΤΝ θα αντικαταστήσει μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας, αυξάνοντας την ανεργία και τις κοινωνικές ανισότητες. Άλλοι ανησυχούν για την υπερβολική συλλογή προσωπικών δεδομένων, την παρακολούθηση των πολιτών και τη μείωση της ιδιωτικότητας. Επίσης, επισημαίνεται ο κίνδυνος λανθασμένων ή μεροληπτικών αποφάσεων από αλγορίθμους, καθώς και η πιθανότητα κακής χρήσης της ΤΝ για παραπληροφόρηση ή έλεγχο της κοινής γνώμης. Παρότι πολλοί ειδικοί τονίζουν ότι οι φόβοι αυτοί δεν πρέπει να οδηγούν σε πανικό, συμφωνούν ότι απαιτούνται σαφείς κανόνες, ηθικά όρια και ανθρώπινος έλεγχος, ώστε η Τεχνητή Νοημοσύνη να εξελιχθεί με ασφάλεια και προς όφελος της κοινωνίας.
Ποιες δουλειές θα αντικαταστήσει
Επαναλαμβανόμενες και προβλέψιμες εργασίες, όπως υπάλληλοι καταχώρισης δεδομένων, ταμίες, οδηγοί και ορισμένα διοικητικά επαγγέλματα, κινδυνεύουν περισσότερο. Ωστόσο, θα δημιουργηθούν νέες ειδικότητες, κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας και της ανάλυσης δεδομένων.
Τι πρέπει να προσέχουμε στη χρήση της
Η σωστή χρήση της ΤΝ απαιτεί κριτική σκέψη. Οι χρήστες πρέπει να επαληθεύουν πληροφορίες, να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα και να κατανοούν ότι η ΤΝ είναι εργαλείο και όχι αντικατάσταση της ανθρώπινης κρίσης.
Συμπέρασμα
Πολλοί προβληματίζονται αν η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελεί πραγματική εξέλιξη ή αν οδηγεί τον άνθρωπο σε μια εσωστρεφή απομόνωση, όπου αντί για ανθρώπινη επικοινωνία στρέφεται σε μηχανές. Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι μόνο τι μπορεί να κάνει η τεχνολογία, αλλά ποιος θέτει τα όρια στη χρήση της. Το όριο δεν μπορεί να το καθορίσει η ίδια η ΤΝ, αλλά ο άνθρωπος, μέσα από την παιδεία, την ηθική και τους κοινωνικούς κανόνες, ώστε η τεχνολογία να λειτουργεί ως εργαλείο προόδου και όχι υποκατάστατο της ανθρώπινης σχέσης και σκέψης.
Παρόλα αυτά, η Τεχνητή Νοημοσύνη, στο επίπεδο που την χειριζόμαστε σήμερα αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο που μπορεί να βελτιώσει τη ζωή μας, αρκεί να χρησιμοποιηθεί με υπευθυνότητα. Το μέλλον σίγουρα δεν ανήκει στις μηχανές, αλλά στη αγαστή συνεργασία του ανθρώπου μαζί τους.
