Μια από τις πιο καθοριστικές καμπές στις μυστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία σημειώθηκε, σύμφωνα με τους New York Times, στις 11 Μαρτίου στην Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας. Εκεί, για πρώτη φορά, η ουκρανική ηγεσία άφησε να φανεί η προθυμία της να αποδεχθεί την απώλεια περίπου του 20% των εδαφών της, εφόσον αυτό οδηγούσε στον τερματισμό του πολέμου.
Σε κλειστή συνεδρίαση, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο παρουσίασε στην ουκρανική αντιπροσωπεία έναν λεπτομερή χάρτη της χώρας και τους κάλεσε να προσδιορίσουν με σαφήνεια τις «απόλυτες κόκκινες γραμμές» τους. Η συζήτηση ξεκίνησε με την άμεση αποδοχή από το Κίεβο της πρότασης Τραμπ για καθολική κατάπαυση πυρός διάρκειας 30 ημερών — μια κίνηση που προκάλεσε αιφνιδιασμό αλλά και αισιοδοξία στους Αμερικανούς.
Λίγο αργότερα, σε μια συμβολική στιγμή, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Μάικ Γουόλτς έδωσε στον Ουκρανό υπουργό Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ έναν μπλε μαρκαδόρο και του ζήτησε να σχεδιάσει τη γραμμή επαφής στο χάρτη. Ο Ουμέροφ χάραξε το μέτωπο από το Χάρκοβο έως τη Χερσώνα, περνώντας από Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ και Ζαπορίζια — τη γραμμή που ουσιαστικά οριοθετεί σήμερα τις περιοχές ελέγχου των δύο πλευρών.
Ζαπορίζια και Κινμπούρν: τα κρίσιμα σημεία
Ο Ουκρανός υπουργός στάθηκε ιδιαίτερα στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, τον οποίο χαρακτήρισε κρίσιμο για την ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης, υπογραμμίζοντας ότι η Ρωσία δεν τον συντηρεί επαρκώς. Παράλληλα, επεσήμανε τη στρατηγική σημασία της λωρίδας της Κινμπούρν, που, όπως είπε, είναι απαραίτητη για την ασφαλή ναυσιπλοΐα προς τα ουκρανικά ναυπηγεία του Μικολάιβ.
Εκείνη τη στιγμή, όπως περιγράφουν αμερικανικές πηγές, σημειώθηκε η μεγάλη καμπή: για πρώτη φορά, μέσω των εκπροσώπων του, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι άφησε να εννοηθεί ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να αποδεχθεί απώλειες περίπου του 20% της επικράτειάς της προκειμένου να επιτευχθεί ειρήνη.
Το αμερικανικό πλαίσιο συμφωνίας
Στους διαδρόμους της αμερικανικής αποστολής επικράτησε η εκτίμηση ότι «οι Ουκρανοί μπήκαν στο πνεύμα της συμφωνίας». Λίγες ώρες αργότερα, ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε εντολή να επανεκκινήσει η αμερικανική στρατιωτική βοήθεια, ενώ χαράχθηκαν τα βασικά σημεία μιας πιθανής συμφωνίας:
η Ουκρανία θα διατηρούσε προοπτική ένταξης στην ΕΕ, η ένταξη στο ΝΑΤΟ θα «πάγωνε», ο πυρηνικός σταθμός της Ζαπορίζια θα περνούσε υπό διεθνή διαχείριση και η Ρωσία θα καλούνταν να αποσυρθεί από την Κινμπούρν.
Η Κριμαία, το αγκάθι των συνομιλιών
Το δυσκολότερο θέμα παρέμεινε η Κριμαία. Ο Ουμέροφ αντέδρασε έντονα σε κάθε νύξη αναγνώρισης της ρωσικής κυριαρχίας, τονίζοντας την προσωπική του ιστορία ως Τατάρος της Κριμαίας. Ο Ρούμπιο, από την πλευρά του, διαβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ δεν θα απαιτούσαν από την Ουκρανία ή την Ευρώπη επίσημη αναγνώριση της προσάρτησης, αφήνοντας να εννοηθεί ότι τυχόν τέτοια κίνηση θα αφορούσε αποκλειστικά την Ουάσιγκτον.
Στο τέλος των συνομιλιών, όπως ειπώθηκε στην ουκρανική πλευρά, «η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο της Ρωσίας». Και αν η Μόσχα αρνηθεί; Η απάντηση του Ρούμπιο ήταν λιτή: τότε «θα έχει πρόβλημα με τον Ντόναλντ Τραμπ».
