Η ελεύθερη και απρόσκοπτη μετακίνηση των ατόμων με οπτική αναπηρία αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και ερείδεται στο αρ.19 για την ανεξάρτητη διαβίωση και στο αρ.20 για την κινητικότητα του ατόμου της Σύμβασης των ΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Ο πιο διαδεδομένος τρόπος μετακίνησης για τα τυφλά άτομα είναι το λευκό μπαστούνι. Ωστόσο η χρήση του σκύλου οδηγού κερδίζει ολοένα έδαφος και στη χώρα μας, δεδομένου ότι μεγιστοποιεί την αυτονομία τους και τα καθιστά απόλυτα λειτουργικά και ανεξάρτητα.
Για να εκπαιδευτούν ως σκύλοι οδηγοί επιλέγονται μη επιθετικά κουτάβια, στην Ελλάδα συνήθως Labrador, τα οποία από τριών μηνών ξεκινούν το ταξίδι της εκπαίδευσης και της προσφοράς. Για έναν χρόνο περίπου το κουτάβι φιλοξενείται από ανάδοχο εθελοντή, ο οποίος το κοινωνικοποιεί, του γνωρίζει τον κόσμο και το παραδίδει ώριμο πια και πειθαρχημένο, έτοιμο να ξεκινήσει την εκπαίδευση του. Στη συνέχεια, ο σκύλος εκπαιδεύεται από τον εκπαιδευτή σκύλων οδηγών για ένα χρόνο και παραδίδεται στο χειριστή. Με τη χρήση του σκύλου οδηγού το άτομο με οπτική αναπηρία κινείται με ταχύτητα, ευχέρεια, αυτονομία και ασφάλεια, ακόμη και σε πόλεις με πλημμελή προσβασιμότητα. Έτσι, το άτομο κατακτά το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση, αποκτά πραγματική ελευθερία στη μετακίνηση και ελέγχει πλήρως τις επιλογές για τη ζωή του, αφού διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό η κοινωνική του ένταξη. Ενισχύεται η αυτοπεποίθηση και η ορατότητα του και εξοπλίζεται με πλήρη αυτονομία για να διεκδικήσει ισότιμη πρόσβαση σε κάθε έκφανση της καθημερινότητας.
Ο σκύλος οδηγός εντοπίζει όπως και το λευκό μπαστούνι τα εμπόδια εδάφους. Σε αντίθεση όμως με αυτό, εντοπίζει παράλληλα και σε μεγάλη απόσταση τα κινούμενα εμπόδια όπως οι υπόλοιποι περαστικοί, καθώς και τα εμπόδια που βρίσκονται σε κάποιο ύψος, όπως κλαδιά δέντρων που προεξέχουν, πινακίδες και ταμπέλες, τα οποία αποφεύγει και προσπερνά με ασφάλεια. Επίσης, ο σκύλος οδηγός εντοπίζει γρήγορα όλα τα σημεία ενδιαφέροντος που του υποδεικνύει ο χειριστής, όπως σκάλες, πόρτες κτιρίων και λεωφορείων, καθίσματα, φανάρια, διαβάσεις πεζών. Οι σκύλοι οδηγοί πιστοποιούνται από τη σχολή σκύλων οδηγών που τους εκπαίδευσε και σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία μπορούν να βρίσκονται παντού, όπου βρίσκεται και ο χειριστής τους. Ειδικότερα, οι σκύλοι οδηγοί, οι εκπαιδευόμενοι σκύλοι οδηγοί και τα κουτάβια που προορίζονται για σκύλοι οδηγοί μπορούν να έχουν πρόσβαση σε όλες τις δημόσιες εγκαταστάσεις και στους χώρους συνάθροισης κοινού, καθώς επίσης και στις ιδιωτικές εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, χωρίς να δικαιούται κανείς να την παρεμποδίσει. Οι σκύλοι οδηγοί που φέρουν λουρί χειρισμού μπαίνουν σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς χωρίς κλουβί και χωρίς φίμωτρο.
Παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη του θεσμού του σκύλου οδηγού, χρειάζεται ακόμη δουλειά για την ενημέρωση της κοινωνίας για την αξία και τη χρησιμότητα του και κυρίως για τη νομοθετική κατοχύρωση της ανεμπόδιστης πρόσβασης παντού μαζί με το χειριστή του. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σχολές σκύλων οδηγών που λειτουργούν στην Ελλάδα υλοποιούν διαδραστικά προγράμματα ενημέρωσης κατόπιν πρόσκλησης σε σχολεία και άλλους φορείς.
Η διάδοση και υποστήριξη του θεσμού των σκύλων οδηγών αποτελεί ένα ηχηρό μήνυμα στην κατεύθυνση της οικοδόμησης μιας κοινωνίας, πιο προσβάσιμης και συμπεριληπτικής για όλους τους πολίτες.
