Δάφνη Γρηγοριάδη, Οικονομική Αναλύτρια
Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει δασμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση επηρεάζει κυρίως έμμεσα την ελληνική οικονομία. Παρόλο που η Ελλάδα δεν έχει σημαντική άμεση εμπορική σχέση με τις ΗΠΑ, οι συνέπειες αυτών των δασμών στις κύριες αγορές των ελληνικών εξαγωγών θα είναι αισθητές.
Σύμφωνα με έκθεση της Εθνικής Τράπεζας, οι ελληνικές εξαγωγές αναμένεται να μειωθούν κατά 1,7% έως το 2026, κυρίως λόγω αυτών των έμμεσων επιπτώσεων. Αν και οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αντιστοιχούν σε μόλις 1% του ΑΕΠ (περίπου 2,4 δισ. ευρώ), η πραγματική πίεση θα προκύψει από την επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας. Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, που αποτελούν βασικούς εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας, αναμένεται να πληγούν ιδιαίτερα από τους δασμούς λόγω των στενών εμπορικών τους σχέσεων με τις ΗΠΑ.
Η μείωση της αγοραστικής δύναμης και η επιβράδυνση της οικονομίας στις χώρες αυτές θα περιορίσουν τη ζήτηση για εισαγόμενα προϊόντα, μεταξύ των οποίων και τα ελληνικά. Παράλληλα, η ήδη επιβραδυνόμενη οικονομία της Γερμανίας και της Γαλλίας προσθέτει περαιτέρω δυσκολίες. Το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του γεωπολιτικού κλίματος. Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία τερματιστεί, ενδέχεται να βελτιωθούν οι οικονομικές συνθήκες, με θετικές επιπτώσεις για την Ευρώπη και την Ελλάδα.
Οριζόντιοι δασμοί ή εξαιρέσεις;
Ένα βασικό ζήτημα που προκύπτει είναι αν οι δασμοί των ΗΠΑ θα ισχύσουν οριζόντια για όλα τα ευρωπαϊκά προϊόντα ή αν θα υπάρξουν εξαιρέσεις, όπως έχει συμβεί σε προηγούμενες περιπτώσεις. Η αμερικανική πολιτική φαίνεται να στοχεύει κυρίως τη Γερμανία, και ειδικότερα τη βιομηχανία αυτοκινήτων, η οποία θεωρείται πως λειτουργεί σε βάρος της αμερικανικής παραγωγής.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν ότι η Γερμανία έχει αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα εις βάρος άλλων χωρών, κάτι που έχει προκαλέσει εντάσεις στις εμπορικές σχέσεις των δύο πλευρών. Παρότι η επιβολή δασμών ύψους 25% θεωρείται αρνητική εξέλιξη, οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες παραμένουν ψύχραιμες, πιστεύοντας πως μπορούν να διαχειριστούν τις επιπτώσεις.
Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι η ΕΕ δεν αγοράζει αρκετά οχήματα και αγροδιατροφικά προϊόντα από τις ΗΠΑ. Η πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών, όπως του S&P 500, τις τελευταίες εβδομάδες φαίνεται να είναι μια λογική συνέπεια αυτών των εξελίξεων. Ταυτόχρονα, η άνοδος του πληθωρισμού δημιουργεί πρόσθετες ανησυχίες, καθώς ενδέχεται να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες στις αγορές και τις οικονομίες, ενισχύοντας την αβεβαιότητα και την αστάθεια του οικονομικού περιβάλλοντος.
Ανησυχίες για τα Logistics
Ένας ακόμη παράγοντας που προκαλεί ανησυχία είναι οι επιπτώσεις στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Οι αλλαγές αυτές ενδέχεται να προκαλέσουν διαταραχές στη διακίνηση αγαθών, επηρεάζοντας τη διανομή προϊόντων στην Ευρώπη. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον τομέα των αγροτικών προϊόντων, όπου η περιορισμένη διάρκεια ζωής τους καθιστά τη σταθερότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων ζωτικής σημασίας.
Η αμερικανική πολιτική στοχεύει στη μείωση των εισαγωγών και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της εξωτερικής ζήτησης για προϊόντα από τρίτες χώρες, όπως η Ελλάδα. Παράλληλα, η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών, όπως η ηλεκτρογεωργία στις ΗΠΑ, ενδέχεται να περιορίσει τη ζήτηση για ξένα αγροτικά προϊόντα.
Η ευθραυστότητα των ελληνικών εξαγωγών
Η υπερβολική εξάρτηση της Ελλάδας από συγκεκριμένες αγορές, κυρίως της Ε.Ε., αποδεικνύεται ήδη προβληματική, καθώς οι ελληνικές εξαγωγές υφίστανται πιέσεις. Ταυτόχρονα, οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας, όπως το υψηλό κόστος παραγωγής και η περιορισμένη καινοτομία.
Το κύριο μάθημα από αυτή την κατάσταση είναι ότι η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να παραμείνει εξαρτημένη από την τρέχουσα εξαγωγική της στρατηγική. Η εξάρτηση από τις ευρωπαϊκές αγορές εγκυμονεί κινδύνους, ιδιαίτερα όταν η ίδια η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με εμπορικούς πολέμους. Η επιβολή των δασμών αποτελεί μια αφορμή, αλλά η Ελλάδα οφείλει να προσαρμοστεί εγκαίρως, προκειμένου να εξασφαλίσει ένα ανθεκτικότερο και διαφοροποιημένο εμπορικό μέλλον.
