Το Ισραήλ φαίνεται έτοιμο να προχωρήσει σε άμεση στρατιωτική ενέργεια κατά του Ιράν, όπως μεταδίδουν Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι, εντείνοντας τις ανησυχίες για γενικευμένη ανάφλεξη στην περιοχή και ναυάγιο των διπλωματικών προσπαθειών της Ουάσινγκτον για περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.
Οι New York Times αναφέρουν ότι ο φόβος επικείμενης επίθεσης και πιθανής σκληρής ιρανικής αντίδρασης, οδήγησε τις ΗΠΑ στην εκκένωση διπλωματών από το Ιράκ και στη χορήγηση άδειας αποχώρησης σε οικογένειες στρατιωτικών από περιοχές της Μέσης Ανατολής.
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου φέρεται να πιέζει έντονα τον Ντόναλντ Τραμπ για δράση, θεωρώντας ότι πρέπει να αξιοποιηθεί η «ευαλωτότητα» της Τεχεράνης. Αν και ο Τραμπ αρχικά απέρριψε στρατιωτικό χτύπημα, προσβλέποντας σε νέα συμφωνία για τον πυρηνικό έλεγχο του Ιράν, η αποτυχία των συνομιλιών και η άρνηση της Τεχεράνης να εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό ουρανίου έχουν ενισχύσει το κλίμα απαισιοδοξίας.
Αναλυτές εκτιμούν ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει σημειώσει ραγδαία πρόοδο, δίνοντας στη χώρα τη δυνατότητα να παραγάγει υλικό για έως και 10 πυρηνικές βόμβες. Η τελική συναρμολόγηση όπλων θα απαιτούσε μήνες, όμως Ισραηλινοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι το όριο ανοχής έχει πλέον ξεπεραστεί.
Ενισχυτικός παράγοντας της ισραηλινής στάσης είναι η αποδυνάμωση της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, καθώς και οι επιτυχίες των ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών το 2023 που φέρεται να υπονόμευσαν σοβαρά την ιρανική αντιαεροπορική άμυνα. Ωστόσο, άλλοι εκτιμούν ότι το Ιράν έχει ήδη αρχίσει να αποκαθιστά τις στρατιωτικές του δυνατότητες, καθιστώντας το παράθυρο ευκαιρίας για το Ισραήλ περιορισμένο.
Παρά τις πιέσεις, δεν είναι σαφές αν το Ισραήλ μπορεί να πετύχει κρίσιμο πλήγμα χωρίς τη συνδρομή των ΗΠΑ. Ο Νετανιάχου έχει κατά το παρελθόν πλησιάσει σε ανάλογες αποφάσεις, αλλά έκανε πίσω την τελευταία στιγμή. Πλέον, η δυναμική φαίνεται διαφορετική.
Η απομάκρυνση αμερικανικού προσωπικού από πρεσβείες στο Ιράκ, το Μπαχρέιν και το Κουβέιτ συνέπεσε με προειδοποίηση βρετανικής ναυτιλιακής αρχής για κίνδυνο στρατιωτικής σύγκρουσης στον Περσικό Κόλπο, το Στενό του Ορμούζ και τον Κόλπο του Ομάν.
Ιρανικές πηγές αναφέρουν πως η Τεχεράνη έχει ήδη εκπονήσει σχέδιο μαζικής αντίδρασης που προβλέπει εκτόξευση εκατοντάδων πυραύλων κατά του Ισραήλ. Τον Οκτώβριο του 2024, ανάλογη επίθεση προκάλεσε περιορισμένες ζημιές, χάρη στην αμερικανική εμπλοκή στην αναχαίτισή της.
Ο Τραμπ είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Νετανιάχου τη Δευτέρα, χωρίς να δοθούν λεπτομέρειες, ενώ την Κυριακή είχε συνεδρίαση στο Καμπ Ντέιβιντ με την ομάδα εθνικής ασφάλειας.
Ο Ιρανός υπουργός Άμυνας, στρατηγός Αζίζ Νασερζαντέχ, διεμήνυσε πως σε περίπτωση σύγκρουσης, «Η Αμερική θα αναγκαστεί να αποχωρήσει από την περιοχή. Όλες οι στρατιωτικές της βάσεις βρίσκονται εντός της εμβέλειάς μας και θα τις πλήξουμε χωρίς δισταγμό».
Η ένταση κλιμακώθηκε περαιτέρω μετά τις δηλώσεις του στρατηγού Μάικλ Κουρίλα (CENTCOM), ότι παρουσίασε στον Τραμπ «ευρύ φάσμα επιλογών» για στρατιωτικό χτύπημα. Η σχεδιασμένη του κατάθεση στο Κογκρέσο αναβλήθηκε χωρίς αιτιολόγηση.
Ταυτόχρονα, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας συνεδριάζει στη Βιέννη. ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία υπέβαλαν ψήφισμα που καταδικάζει την πρόοδο του Ιράν και τις παραβιάσεις της συμφωνίας του 2015. Αν εγκριθεί, θα μπορούσε να πυροδοτήσει την επαναφορά των κυρώσεων του ΟΗΕ μέσω της διαδικασίας «snapback».
Η Τεχεράνη προειδοποίησε με σφοδρή αντίδραση, με τον ΥΠΕΞ Αμπάς Αραγτσί να δηλώνει: «Η καταδίκη αυτή θα προκαλέσει ΣΦΟΔΡΗ αντίδραση».
Παρά την κλιμάκωση, οι προγραμματισμένες διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν δεν έχουν ακυρωθεί. Νέα συνάντηση είχε προγραμματιστεί για την Κυριακή στο Ομάν, αν και ο Τραμπ τόνισε ότι το Ιράν έχει υιοθετήσει «απαράδεκτη στάση».
Το USS Carl Vinson παραμένει στην Αραβική Θάλασσα, ενώ στην περιοχή έχουν αναπτυχθεί δεκάδες μαχητικά και βομβαρδιστικά, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την αναχαίτιση ιρανικών πυραύλων το 2024.
Οι τιμές του πετρελαίου σημείωσαν άνοδο, με το αμερικανικό αργό να ξεπερνά τα $68 το βαρέλι, εν μέσω φόβων ότι νέα σύγκρουση ή κυρώσεις μπορεί να πλήξουν την παγκόσμια ενεργειακή αγορά.
